हल्ली आपण सगळ्यांनी ‘Raw म्हणजे Healthy’ असं अनेक ठिकाणी ऐकलं आहे. काही लोक दररोज सॅलड, स्मूदी, फळं, अंकुरलेली दाणं, अशा सगळ्या गोष्टी जास्त प्रमाणात घेतात – आणि त्याला हेल्दी डाएट म्हणतात.
पण आयुर्वेद या गोष्टीकडे थोडं वेगळं पाहतो.
हो! कच्चं अन्न उपयोगी आहे, पण कधी खावं, किती खावं आणि कुठल्या शरीरासाठी खावं – हे जाणून घेणं खूप गरजेचं आहे.
काय होतं जेव्हा आपण खूप जास्त कच्चं खातो?
– पचनशक्ती (जठराग्नि) कमकुवत होते
आपण जे खातो ते पचवायला आपल्या शरीराला अग्नीची (Digestive Fire) गरज असते. कच्चं अन्न थंड आणि पचनास जड असतं. त्यामुळे सतत कच्चं खाल्लं, तर पचन मंद होतं.
– ‘आम्ल’ तयार होतं – म्हणजे अपचन झालेले, विषसदृश अन्न
पूर्ण न पचलेलं अन्न शरीरात साचून राहतं. यालाच आयुर्वेदात ‘आम्ल’ म्हणतात. यामुळे:
- थकवा येतो
- अपचन, गॅसेस, जडपणा जाणवतो
- त्वचाविकार आणि सांधेदुखी होऊ शकते
– वात आणि कफ दोष वाढतो
कच्चं अन्न थंड आणि रूक्ष असतं – त्यामुळे वात आणि कफ वाढतो. यामुळे सांधे आखडतात, सर्दी वाढते, थकवा, केसगळतीसारखे त्रास होतात.
मग कच्चं अन्न खायचं की नाही?
आयुर्वेद म्हणतो – सगळं टाळा असं नाही, पण समजून खा.
कधी खावं?
- सकाळी किंवा दुपारी, जेव्हा पचनशक्ती चांगली असते
- उन्हाळ्यात किंवा पित्तदोष वाढले असतील तेव्हा थोडं चालतं
- शरीर जर ताकदवान, पचनशक्ती चांगली असेल तर थोडं प्रमाण चालू शकतं
कधी टाळावं?
- पावसाळा आणि हिवाळा (वातकफ वाढतो)
- जेव्हा अपचन, गॅसेस, त्वचाविकार किंवा थकवा जाणवतो
- वयोवृद्ध किंवा अशक्त लोकांनी पूर्ण टाळावं
किती खावं?
- फक्त १ वेळ, आणि जेवणाच्या आधीच
- अर्धा वाटी फळं, २-३ चमचे उकडलेलं सॅलड – एवढंच पुरेसे
कच्च्या अन्नाला चांगला पर्याय काय?
- भाज्या सौम्य उकडून, फोडणी देऊन घ्या
- सूप, , हिंग/जिरं घालून केलेली कंज़ी
- हिवाळ्यात सूप, उन्हाळ्यात थोडं सॅलड
- पचनासाठी आले, लिंबू, हिंग, जिरे यांचा वापर करा
आयुर्वेदाचं सांगणं
“योग्य वेळी, योग्य प्रमाणात आणि योग्य पद्धतीने घेतलेलं अन्नच औषध ठरतं.” आयुर्वेद अन्नाला औषध मानतो – पण ते पचायला हवं. कच्चं अन्न ‘ट्रेंडी’ असलं तरी ते सर्वांना अनुकूल नाही. जर तुम्हाला सतत गॅसेस, थकवा, पोटात जडपणा, पाळीमध्ये गडबड किंवा त्वचेचे त्रास होत असतील, तर सतत कच्चं अन्न खाणं एक कारण असू शकतं. आहारात संतुलन ठेवा, आणि पचनशक्तीला ओळखा.
तुमची प्रकृती, पचनशक्ती आणि ऋतूनुसार आहारसल्ला हवा आहे का? आम्ही आत्रेय आयुर्वेद व पंचकर्म क्लिनिक मध्ये पचन व आहार मार्गदर्शन करतो.
Call / WhatsApp: 9860007992
