आयुर्वेदानुसार आपल्या शरीरात तीन प्रमुख दोष असतात – वात, पित्त आणि कफ. यापैकी पित्त दोष हा उष्णता, पचनशक्ती आणि हार्मोन्स यांच्याशी संबंधित असतो. पित्त दोष बिघडल्यास शरीरात विविध प्रकारचे विकार निर्माण होतात – अम्लपित्त, त्वचेचे आजार, चिडचिड, अपचन, जळजळ, मळमळ, थकवा इत्यादी. पण योग्य आहार-विहार, आयुर्वेदिक औषधी व उपचार पद्धतीने पित्त दोष नैसर्गिकरित्या संतुलित केला जाऊ शकतो.
पित्त दोष वाढल्याची लक्षणं
- अ‍ॅसिडिटी, छातीत जळजळ
- अपचन, मळमळ, उलटी
- अंगात उष्णता, हात-पाय गरम वाटणे
- त्वचेला पुरळ, खरुज, लालसरपणा
- डोकेदुखी, डोळ्यांत जळजळ
- चिडचिड, राग, मानसिक अस्थिरता
- घाम जास्त येणे, शरीराला वास येणे
आयुर्वेदानुसार पित्त कमी करण्याचे उपाय
– पित्तशामक आहार
- गोड, थंड, स्निग्ध व पचायला हलका आहार घ्या.
- तूप, नारळाचे पाणी, दूध, तांदूळ, गव्हाचे पदार्थ, मुळे व फळभाज्या फायदेशीर.
- धने, जिरे, साखर, अंजीर, मनुका, शतावरी यांचा समावेश करा.
- अन्न गरम व ताजे असावे.
– टाळावयाचे पदार्थ
- तिखट, आंबट, खारट पदार्थ
- फरसाण, बेकरी उत्पादने, मैदा
- गरम तेलकट पदार्थ, लोणची, दही
- बऱ्याच प्रमाणात चहा, कॉफी, मद्य, सिगारेट
– दिनचर्या व जीवनशैली
- लवकर उठणे (ब्रम्हमुहूर्तात), शांतता राखणे
- उष्ण हवामानात बाहेर जाणे टाळा
- ताण-तणाव टाळा – मानसिक शांतीसाठी प्राणायाम, ध्यान, योगासने करा
- पुरेशी झोप घ्या
– थंड पाण्याने स्नान
- पित्त वाढल्यावर गरम पाणी टाळावे
- चंदन, गुलाब, खस, वाळा यांचा उटण किंवा स्नानासाठी उपयोग करावा
आयुर्वेदिक औषधी व उपचार
- शतावरी, गुलकंद, प्रवाळ पिष्टी, गवती चहा, आमलकी, चंदन, उशीर**
यांचा योग्य सल्ल्याने वापर केल्यास परिणामकारक फायदे मिळतात.
पंचकर्म व शुद्धीकरण उपाय
पित्त दोष पूर्णपणे शमवण्यासाठी आयुर्वेदात पंचकर्म ही प्रभावी शुद्धी पद्धत आहे:
- विरेचन (पित्तशामक व शुद्धीकरणासाठी अत्यंत उपयुक्त)
- शिरोधारा, अभ्यंग, पादाभ्यंग — मानसिक शांती व शरीरशुद्धीसाठी
आमच्याकडे पित्त नियंत्रणासाठी काय सुविधा आहेत?
आत्रेय आयुर्वेद आणि पंचकर्म क्लिनिकमध्ये आम्ही पित्तशामक उपायांचे संपूर्ण मार्गदर्शन करतो:
- दोषानुसार वैयक्तिक आहार-सल्ला
- शरीरशुद्धी व पंचकर्म उपचार
- शुद्ध, गुणनिश्चित आयुर्वेदिक औषधी
- नैसर्गिक उपाय + आयुर्वेदिक जीवनशैली
संपर्क करा:
आपला दोष समजून घ्या व शरीरात संतुलन निर्माण करा.
सल्ल्यासाठी भेट द्या:
आत्रेय आयुर्वेद आणि पंचकर्म क्लिनिक हडपसर, पुणे
संपर्क क्रमांक – +91 9860007992
